Collectieplan HKN/ Museum Warsenhoeck, samenvatting

De vereniging “Historische Kring Nieuwegein” (HKN) werd opgericht in 1978, met als doel de geschiedenis van Nieuwegein te bestuderen, vast te leggen en uit te dragen. Dit inclusief de geschiedenis van het verdwenen stadje ’t Geyn, dat in 1295 stadsrechten kreeg maar teloor ging tussen 1480 en 1580, en de dorpskernen Jutphaas en Vreeswijk. Een van de manieren is via Museum Warsenhoeck, gevestigd in de monumentale gemeentelijke boerderij IJsselstee in het Natuurkwartier in Nieuwegein. De Vereniging en het Museum worden gerund door momenteel ca.  60 vrijwilligers. Er wordt zoveel mogelijk samenwerking gezocht met vergelijkbare musea, bibliotheek, gemeente, provincie, etc.). Elke 5 jaar wordt het “Beleidsplan Historische Kring Nieuwegein/ Museum Warsenhoeck” geactualiseerd. De laatste versie is 2019-2024. Het Collectieplan hoort bij het beleidsplan.

De collectie is eigendom van de HKN/Museum Warsenhoeck en bestaat uit ca. 10.000 items: archeologische en andere historische voorwerpen, foto’s en dia’s (alleen al bijna 7000), ansichtkaarten (ca. 650) en archiefstukken uit, of betrekking hebbend op Nieuwegein. Een relatief klein deel hiervan is terug te vinden in de tentoonstellingen. Naast de vaste opstellingen zoals de “Reis door de Tijd” en bij het boerenbedrijf horende voorwerpen zijn er wisselende thema-exposities, foto- en kunst-exposities. Vooral voor wissel-exposities worden ook voorwerpen in tijdelijke bruikleen genomen.

Voor het bepalen van de “waarde” van collectieonderdelen zijn er ingewikkelde, landelijk vastgestelde regels (1990, Deltaplan voor Cultuurbehoud, Nederland). Wij passen die ook toe. Deze systematiek gaat uit van 4 categorieën.
Beoordelingscriteria zijn o.a.

  • “Symboolwaarde”: het object legt een relatie met een bijzondere gebeurtenis in de geschiedenis.
  • “Presentatiewaarde”: het object wordt dikwijls getoond.
  • “Ensemblewaarde”: het object maakt onderdeel uit van een museaal geheel.
  • Ook de systematiek Op de museale weegschaal wordt gebruikt voor de waardering van de collectie.

Tot onze “topcollectie” behoren de 7 rouwborden (1625 tot 1783) van de familie de Malapert, bewoners van kasteel Plettenburg. De borden werden destijds, ter herinnering aan een overledene, in de niet meer bestaande Nicolaaskerk op het Kerkveld te Jutphaas opgehangen. Landelijk zijn er honderden van dit soort borden. Zeldzaam zijn ze dus niet. De duidelijk Nieuwegeinse connectie maakt dat déze borden voor ons wel topstukken zijn. Zo zijn ook de gravure “Tempel voor Nederland” en het Zwaard van Jutphaas topstukken. Verschillende andere voorwerpen uit de vaste opstelling, van bijvoorbeeld gebruiksvoorwerpen uit de Romeinse tijd, tot een hedendaags model van het vroegere “Huis de Wiers”, zijn door de relatie met Nieuwegein voor ons van groot belang.

Het verzamelbeleid richt zich dus op voorwerpen in relatie tot Nieuwegein. Bedrijven (Brochure bouw van de Zwolsche Algemeene), scholen, gebeurtenissen en maatschappelijke bewegingen (zie ook voorbeelden in Collectieplan). Het landelijk belang van Museum Warsenhoeck is gering, maar de combinatie van de “oude” en de “nieuwe” geschiedenis geeft ons museum een zekere uniekheid. Deze “nieuwe” geschiedenis gaat over de laatste 50-60 jaar, waarin Nieuwegein als zogenaamde groeikern vorm kreeg. Zo’n “new town” is een zorgvuldig geplande stad, rekening houdend met oude waarden als de dorpen Vreeswijk en Jutphaas. Een groot aantal foto’s en dia’s van de bouw van de stad is de afgelopen 50 jaar o.a. door leden van de HKN gemaakt en inmiddels gedigitaliseerd, maar dit archief kan nooit volledig zijn en aanvullingen zijn altijd welkom. Deze ontstaansgeschiedenis zal in de toekomst steeds belangrijker worden. In onze beleving gaat pas na een jaar of 30 het hedendaagse langzaam over in “geschiedenis”.

Voor het collectiebeleid zijn, naast informatieve of artistieke waarde van een object, kwaliteit en conditie belangrijk. Ook voorwerpen als gereedschap van een boerenbedrijf of fabriek, schoeisel, kannen, kommen, oude foto’s e.d. kunnen interessant zijn. Het verhaal achter de voorwerpen, de context, de educatieve waarde, is meestal belangrijker dan de financiële waarde. Herkomstonderzoek wordt toegepast, het object mag bijvoorbeeld niet behoren tot de z.g. roofkunst (meest bekende voorbeeld zijn de door de nazi’s in beslag genomen schilderijen), of bestaan uit materialen van beschermde dier- of plantsoorten (bijv. ivoor). Door aanscherping van de regelgeving in 1992 zijn er voor archeologische, bijv. opgegraven, objecten wettelijke voorschriften. De uiteindelijke selectie van voorwerpen wordt gedaan door de collectiebeheerder. Omdat voor ons de Nieuwegeinse context belangrijk is, past niet elk “museaal” voorwerp ook in onze collectie. In dit geval kan naar een andere geschikte plek (museum) worden gezocht. Ook hiervoor zijn landelijke richtlijnen. (Leidraad Afstoting Museale Objecten (Amsterdam, ICN, 2016) (LAMO). Zo mag een af te stoten object niet naar een lid van de vereniging HKN gaan (Ethische code voor Musea, 2006). Met het opnemen van z.g. “Rariteiten” moet de HKN gezien haar ruimtelijke en administratieve beperkingen heel voorzichtig zijn. Hier gaat het om voorwerpen zonder museale waarde, die soms een rol vervullen ter ondersteuning van een tentoonstelling.

De Bibliotheek van de HKN/ Museum Warsenhoeck is bescheiden en toegespitst op alles wat te maken heeft met de lokale en regionale geschiedenis van de plek waar nu de Gemeente Nieuwegein ligt. Denk bijvoorbeeld aan de Nieuwe Hollandse Waterlinie (Plofsluis, de forten Jutphaas en Vreeswijk), maar ook aan zaken als ontginningsgeschiedenis en de strijd tegen het water.

Veel tijd is door vrijwilligers gestoken in audiovisuele presentaties zoals die over stroomruggen (zandige wallen langs rivieren) als “dragers” van het landschap. Niet alleen nu van belang, maar ook al in de Prehistorie (Swifterbandcultuur in ’t Klooster), de Steentijd, Bronstijd (zwaard van Jutphaas) en IJzertijd; over de Middeleeuwen met zijn kastelen, kerken en stadsvorming (’t Geyn) en versterkte boerderijen; wat later over de buitenplaatsen en de verstedelijking van Nieuwegein. Deze presentaties zijn deels interactief, je kunt er bijvoorbeeld zoeken naar toponiemen, zoals plaatsnamen ingedeeld per wijk en namen van landschapselementen zoals een rivier, eiland, polder. De film over de hedendaagse wijken is een voorbeeld van een nieuwe manier van verzamelen. Niet van objecten maar van gesproken verhalen. De z.g. Oral History. Ook in dit soort interviews en films zijn wij zeer geïnteresseerd, in de oude, maar zeker ook in die van de laatste 50 jaar, het ontstaan van Nieuwegein.

Het depot van Museum Warsenhoeck bevindt zich in het gebouw zelf. Voor opslag van materiaal gelden ook bepaalde voorschriften. Aardewerk behoeft een andere aanpak als papier of foto’s. Kwetsbare objecten liggen deels in gesloten vitrines. Foto’s en dia’s zijn opgeslagen in stalen brandvrije kasten. Enkele heel kwetsbare glasnegatieven liggen in de kluis. Alle objecten zijn ook digitaal vastgelegd.

Al ons materiaal wordt vastgelegd in een collectieregistratiesysteem. Het streven is om dit soort informatie online ter beschikking te stellen. Hiervoor moet echter nog veel werk worden verzet. Bij aankoop, schenkingen, bruiklenen, restauratie, afstoten, en vastlegging daarvan in overeenkomsten  worden vaste procedures gevolgd. Meer informatie over te volgen procedures is te vinden in het uitgebreide Collectieplan van februari 2021.

Museum Warsenhoeck

Geinoord 11, 3432 PE  Nieuwegein

Openingstijden:
Elke woensdag-, zaterdag- en zondagmiddag van 14:00 tot 17:00 uur
(Van 1 november tot 1 maart tot 16:00 uur)

Tel. 030 – 6050090
(Alleen tijdens openingstijden)

Het museum is gesloten op de zondag van Pasen, Pinksteren, met Kerst, op Koningsdag en Nieuwjaarsdag

Museum Warsenhoeck vindt u in het Natuurkwartier in Park Oudegein

Aanmelden groepsbezoeken

Klik hier voor het aanmeldingsformulier.

Op zoek naar meer informatie? Bekijk dan eens deze LINKS